Van vso terug naar vo

Na een rustige basisschooltijd en een prima eerste jaar op de havo van het Hervormd Lyceum Zuid in Amsterdam, ging het bij Maas mis vanaf de tweede klas. Coronatijden hadden er toch een beetje ingehakt. Maas vertelt: “Ik bleef zitten, verloor de motivatie en zocht afleiding in de verkeerde dingen. Met een aantal vrienden ging ik regelmatig blowen onder schooltijd en ik werd een stoorzender in de lessen. De situatie werd steeds onhoudbaarder, totdat ik werd weggestuurd en er een plekje voor me werd gevonden in het gespecialiseerd onderwijs: op het Altra College Centrum. Dat vond ik verschrikkelijk. Ik kende de school niet, het voelde totaal niet als mijn school en ik realiseerde me eigenlijk toen pas dat ik het goed had verpest.”

Negatieve spiraal

Rixt Feersma Hoekstra, die destijds de zorgcoördinator van Maas was op Altra College Centrum, kan zich de intake met Maas nog goed herinneren. “Op zich ben ik het wel gewend dat leerlingen niet staan te springen om bij ons te beginnen, maar Maas was echt één van de meest ongemotiveerde leerlingen die ik ooit heb meegemaakt”, lacht ze. “Ik zag zo ontzettend veel weerstand en ik voelde echt de teleurstelling dat je niet meer welkom was op je oude school. Wat me altijd nog is bijgebleven, waren jouw woorden: ‘Wat heeft het nog voor zin, nu ik hier eenmaal naartoe moet?’ Gelukkig motiveerde het mij juist om extra mijn best te gaan doen jou weer in een positieve flow te krijgen.”

De knop om

“We hebben een hele mooie ontwikkeling gezien bij Maas”, vertelt Rixt verder. “In het begin kwam je bijna altijd te laat, spijbelde je regelmatig en blowde je nog steeds vaak onder schooltijd. Maar de omslag kwam toen ik een keer aan je vroeg: ‘Maas, wat wil je dan?’ En je zei: ‘Ik wil gewoon terug naar een reguliere school, maar dat kan niet meer.’ Ik: ‘Wie zegt dat dat niet kan? Als jij nu 2 weken op tijd komt, dan ga ik iets voor jou regelen’. En toen ging de knop om.”

Concrete doelen

Maas: “Rixt was inderdaad eindelijk tot me doorgedrongen. Ik geloofde eerst steeds niet dat ik het zelf in de hand had, ik dacht als je eenmaal hier zit, dan kom je hier nooit meer weg. Maar omdat we met kleine, gemakkelijke stapjes begonnen, dacht ik: oké, let’s go.” Rixt: “Het was belangrijk om het plan concreet te maken. We gingen concrete doelen stellen: wat kan je nu doen om ervoor te zorgen dat je weer welkom bent op een reguliere school? Aanwezig zijn in de lessen, op tijd komen en hulp van Jellinek accepteren om te stoppen met blowen, met name onder schooltijd.” En zo geschiedde. “Eindelijk ging ik weer m’n best doen”, vertelt Maas. “Ik leerde voor elke toets, in de lessen deed ik goed en geconcentreerd mee en ik maakte de opdrachten. Op een gegeven moment haalde ik zelfs hoge cijfers en werd ook tegen mijn ouders gezegd dat als ik zo door zou gaan, ik misschien wel terug kon naar een reguliere school. Dat stimuleerde nog meer; ik was vastberaden om die overstap mogelijk te maken.”

Een tweede kans

Zo’n doorstroom is in de praktijk makkelijker gezegd dan gedaan. Rixt legt uit: “Reguliere scholen zitten vaak helemaal niet te wachten op een leerling vanuit het gespecialiseerd onderwijs, ‘want hij zit toch niet voor niets bij jullie’. Carolien kende ik al vanuit het Amsterdam-brede project richting inclusiever onderwijs, dus ik wist dat zij hier dezelfde opvattingen over heeft als ik. "Je moet leerlingen zoals Maas juíst een tweede kans geven.” Carolien Verbeek is zorgcoördinator op het Spinoza Lyceum, een vo-school die al vijf jaar geleden een trajectvoorziening had en dus groot voorstander is van het passender maken van het onderwijs. Zij stond wel open voor zo’n doorstroomtraject. Carolien: “Natuurlijk is het spannend, je weet niet precies wat je in huis haalt. Maar wat ons veel rust en vertrouwen gaf, was dat we het eerst rustig een halfjaar konden uitproberen met behulp van onze trajectvoorziening de Plusklas (ook wel instroomklas) en een Begeleider Passend Onderwijs (BPO’er) vanuit Altra-Educé die wekelijks mee kwam met Maas.” Aan de motivatie lag het in ieder geval niet; Maas was enthousiast: “Ik zag mezelf wel zitten op het Spinoza Lyceum, het voelde gelijk goed.”

Stap voor stap

Carolien: “Samen hebben we toen dit traject heel zorgvuldig en gefaseerd opgebouwd. Eerst begon Maas ongeveer één dag per week in onze Plusklas. In de Plusklas zitten jongeren die om welke reden dan ook even niet aan het volledige onderwijsprogramma kunnen meedoen en stapsgewijs door een coach worden terug begeleid naar een reguliere klas. Dat werd langzaam opgebouwd naar vier dagen en nog één dag bij Altra. Vervolgens gingen we oefenen met het volgen van een aantal lessen in een reguliere klas. Bij Altra zat Maas met maximaal 7 leerlingen in de klas, dus het was echt belangrijk om die opbouw zorgvuldig aan te pakken. Een directe overstap naar een klas van 30 leerlingen zou veel te groot zijn. Die opbouw heeft in totaal een halfjaar geduurd, vanaf de start in de instroomklas tot het moment dat Maas weer helemaal mee kon in een reguliere klas én hij officieel werd ingeschreven op het Spinoza.”

Nauwe samenwerking

Rixt: “De korte lijntjes tussen Spinoza en Altra waren hierbij essentieel. Zo had Maas een keer onenigheid met de coach van de trajectvoorziening wat zonder een goede samenwerking mogelijk tot opgeven zou kunnen hebben geleid. Maar decoach belde gelijk de BPO’er, die Maas in no-time weer op het juiste spoor had.” Maas: “We hadden inderdaad echt een goed gesprek. Ik had het even verpest, maar mijn BPO’er leefde zo met mij mee en ik zag dat hij oprecht om mij gaf. Hij zei: ‘Maas, je bent nu zo hard bezig met het oppakken van je leven, dat waardeer en respecteer ik zo, dat moet je echt volhouden.’ Dat betekende zo veel voor mij, en emotioneerde me echt. Toen hebben we samen een brief geschreven aan de coach, waarin ik mijn excuses aanbood en recht kon zetten wat

mis was gegaan.”

Mensen maken het verschil

“Zo’n BPO’er is toch goud waard!”, glundert Rixt. “Ik zie dat steeds weer in trajecten terugkomen. De mensen die voor een leerling door het vuur gaan, en het niet na één tegenslag opgeven, die maken het verschil. We zijn allemaal mens. Dus het geven van een nieuwe kans moet ook samen kunnen gaan met vallen en opstaan, met pieken en dalen. En vooral met kleine stapjes vooruit, zodat je succeservaringen en daarmee rendement opbouwt. Ons advies aan andere scholen is dan ook altijd: ga niet te snel en doe het alsjeblieft stapsgewijs. Dan heb je de grootste kans van slagen.”

Ambassadeurs vo/vso

Carolien en Rixt zijn binnen het Samenwerkingsverband (swv) voortgezet onderwijs Amsterdam- Diemen ambassadeurs voor een betere samenwerking tussen het vo en vso. “Wij maken ons er hard voor dat trajectvoorzieningen en een nauwe samenwerking tussen het vo en vso noodzakelijk zijn om een passend onderwijsaanbod mogelijk te maken voor alle jongeren”, legt Rixt uit. “Inmiddels is vanuit het swv ook besloten dat in 2025 alle Amsterdamse scholen een trajectvoorziening moeten hebben, en wij helpen ze daarbij. Door de krachten te bundelen en expertise met elkaar te delen, hoeft niet elke school steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Inmiddels hebben 20 van de 86 scholen een trajectvoorziening, dus er is zeker nog werk aan de winkel!”

Inclusiever onderwijs

Carolien vult aan: “Er heerst ook nog wel veel weerstand bij de scholen. Zo zijn ze bijvoorbeeld bang dat als je een trajectvoorziening hebt, je gelijk een soort zorgschool wordt en dus alleen nog maar leerlingen met gedragsproblemen of andere problematiek aantrekt. Daarom is het zo belangrijk om dit op álle scholen op te zetten, zodat daar geen verschil meer tussen bestaat en de scholen daadwerkelijk een betere afspiegeling worden van de maatschappij. Een inclusiever onderwijs.”

Sleutel tot succes

“Scholen die beren op de weg zien vergeten vaak dat het bundelen van expertise vanuit regulier en gespecialiseerd onderwijs juist heel veel kansen met zich meebrengt”, vervolgt Rixt. “Hoe makkelijker we elkaar weten te vinden, hoe meer profijt je er als school van hebt. Dankzij de nauwe samenwerking tussen Carolien en mij hebben we nu al zoveel leerlingen en ouders kunnen helpen! Het begint echt bij elkaar leren kennen, elkaar vertrouwen en je kwetsbaar durven opstellen naar elkaar toe. Toegeven dat je het spannend vindt of ergens hulp bij nodig hebt. Dan kom je samen veel sneller tot oplossingen en successen.”

Inspiratie

Zo ook in het traject van Maas. Hij knikt en glimlacht: “Ik ben zo dankbaar dat jullie mij de kans hebben gegeven door te stromen naar het regulier onderwijs. Het heeft m’n leven echt veranderd.” Maas vindt het een eer om nu met zijn verhaal een rol te kunnen spelen in de beweging richting inclusiever onderwijs en als voorbeeld te worden gezien. “Ik hoop dat het andere leerlingen inspireert om ook het roer om te gooien”, aldus Maas.